«Άδειες νόμιμες και πότε εμποδίζουν την χορήγηση της οικονομικής ενισχύσεως»
1. Στο άρθρο 13ο της ΠΝΠ 14.3.2020 (ΔΕΝ 2020, τεύχος 1760 σελ. 439) προβλέπεται ο «Μηχανισμός στήριξης» των εργαζομένων με σχέση εξηρτημένης εργασίας σε επιχειρήσεις-εργοδότες των οποίων η λειτουργία έχει προσωρινά απαγορευθή λόγω των εκτάκτων μέτρων αντιμετωπίσεως του κορωνοϊού.
2. Στην παρ. 5 του άρθρου αυτού ορίζεται ότι από τον ανωτέρω ειδικό μηχανισμό στήριξης εξαιρούνται:
«α) όσοι εργάζονται εξ αποστάσεως, β) όσοι διατελούν σε πάσης φύσεως νόμιμη άδεια, γ) όσοι εργάζονται ως προσωπικό ασφαλείας και δ) οι εργαζόμενοι των οποίων η σχέση εξηρτημένης εργασίας δεν αναστέλλεται λόγω της απαγορεύσεως λειτουργίας των επιχειρήσεων».
Ο λόγος της εξαιρέσεως των ανωτέρω περιπτώσεων, όπως προκύπτει από την ανωτέρω διάταξη (τουλάχιστον από τις περιπτώσεις α), γ) και δ) είναι ότι στους συγκεκριμένους μισθωτούς χορηγούνται απολαβές (επιδότηση κ.λπ.) και έτσι δεν έχουν ανάγκη της οικονομικής στηρίξεως.
Ζήτημα γεννάται ως προς την β) περίπτωση, όπου αναφέρονται αδιακρίτως οι νόμιμες άδειες στις οποίες διατελούν οι μισθωτοί.
Από τον λόγο θεσπίσεως της εξαιρέσεως αλλά και από τις λοιπές τρεις περιπτώσεις προκύπτει ότι ως νόμιμες άδειες, λόγω των οποίων εξαιρείται ο μισθωτός από τον μηχανισμό στηρίξεως, νοούνται οι άδειες κατά τις οποίες ο μισθωτός λαμβάνει αποδοχές και έτσι δεν έχει ανάγκη κατά τον αντίστοιχο χρόνο να λάβη την οικονομική στήριξη.
3. Σημειώνουμε ότι στην ΠΝΠ 14.3.2020 αναφέρονται οι επιχειρήσεις στις οποίες διακόπτεται η λειτουργία λόγω απαγορεύσεως της Αρχής. Στην επόμενη ΠΝΠ 20.3.2020) άρθρο 11ο περιλαμβάνονται ως ιδιαίτερη (έναντι εκείνης της διακοπής λόγω εντολής της Αρχής) περίπτωση, οι επιχειρήσεις-εργοδότες οι οποίες πλήττονται σημαντικά λόγω του κορωνοϊού και οι οποίες, όπως ακριβώς και οι επιχειρήσεις που «κλείνουν» λόγω εντολής της Αρχής, δικαιούνται να θέσουν τους μισθωτούς τους σε αναστολή.
Για την ταυτότητα του νομικού λόγου, αφού πρόκειται για την ίδια οικονομική στήριξη και για τον ίδιο λόγο παροχής της, οι ανωτέρω εξαιρέσεις έχουν, νομίζουμε, εφαρμογή και για την περίπτωση των πληττομένων επιχειρήσεων.
Όπως είναι γνωστό, το είδος της οικονομικής στηρίξεως κ.λπ. καθώς και το διάστημα που καλύπτει, διευκρινίζονται στην προβλεπόμενη στο άρθρο 11ο της ΠΝΠ 20.3.2020 Κοινή Υπουργική Απόφαση 12998/23.3.2020 (ΦΕΚ 1078/Β/28.3.2020), στην οποία περιλαμβάνονται ιδιαίτερα Κεφάλαια για τις επιχειρήσεις που διακόπτουν υποχρεωτικώς την λειτουργία τους λόγω διαταγής της Αρχής και τις επιχειρήσεις που πλήττονται σημαντικά και έχουν περιληφθή (ως ΚΑΔ) σε καταστάσεις του Υπ. Οικονομικών, ενώ προβλέπεται το ίδιο σύστημα οικονομικής στηρίξεως.
4. Όσον αφορά τα διάφορα είδη των νομίμων αδειών και το ζήτημα ποιες μπορεί να υπάγωνται στην εξαίρεση της παρ. 5 άρθρου δέκατου τρίτου της ΠΝΠ 14.3.2020 με αποτέλεσμα να μη χορηγήται η οικονομική στήριξη, πρέπει ερμηνευτικά να δεχθούμε τα εξής:
α) Άδεια κανονική (ΑΝ 539/45)
Κατά το άρθρο 2 του ΑΝ 539/45 , η άδεια αποτελείται μόνον από εργάσιμες ημέρες. Συνεπώς διακόπτεται κατά το χρονικό σημείο της αναστολής (εκτός αν υπάρχη χρονικό περιθώριο ολοκληρώσεώς της), με δικαίωμα συνεχίσεώς της μετά την λήξη της αναστολής. Συνεπώς ο μισθωτός τυγχάνει κανονικά της οικονομικής στηρίξεως, αφού δεν λαμβάνει αποδοχές αδείας κατά το διάστημα αυτό.
β) Άδεια άνευ αποδοχών
Σημειώνουμε ότι στην ΚΥΑ 12998/2020 γίνεται αναφορά στην Άδεια αυτή, μόνον στο Κεφάλαιο Α1, σχετικό με τις επιχειρήσεις που κλείνουν με διαταγή της Αρχής. Ορίζεται ότι η άδεια διακόπτεται («αίρεται αυτοδικαίως») και ο μισθωτός υπάγεται στην αναστολή της συμβάσεώς του και τυγχάνει της οικονομικής στηρίξεως.
Πιστεύουμε ότι και στις πληττόμενες επιχειρήσεις, η χορηγηθείσα άδεια άνευ αποδοχών διακόπτεται και έτσι δεν εμποδίζει την υπαγωγή του μισθωτού στην αναστολή της συμβάσεώς του και την λήψη της οικονομικής στηρίξεως, αφού ως εκ της φύσεώς της, για την άδεια αυτή δεν οφείλονται αποδοχές κατά το διάστημα διαρκείας της.
γ) Άδεια τοκετού και λοχείας (8 εβδομάδες προ και 9 εβδομάδες μετά από τον τοκετό κατά την ΕΓΣΣΕ της 23.5.2000 – ΔΕΝ 2000 σελ. 662)
Κατά το διάστημα της αδείας αυτής υπάρχει πλήρης κάλυψις της εγκύου και τεκούσης από τον ασφαλιστικό Οργανισμό και συμπληρωματικώς από τον ΟΑΕΔ. Συνεπώς η άδεια αυτή εμπίπτει στις εξαιρέσεις της ΠΝΠ 14.3.2020 και συνεπώς δεν λαμβάνει την οικονομική στήριξη η γυναίκα (και αντιστοίχως δεν τίθεται η σύμβασή της σε αναστολή από την πληττόμενη επιχείρηση στην οποία εργάζεται). Για την επιδότηση κατά το διάστημα της κυήσεως και λοχείας Βλ. Μελέτη στο ΔΕΝ 2016, τεύχος 1689 σελ. 498(503). Επίσης στο ΔΕΝ 2017, τεύχος 1724 σελ. 1531 επ.
δ) Ειδική άδεια προστασίας μητρότητος (6μηνη του άρθρου 142 Ν. 3655/08)
Για την άδεια αυτή καταβάλλονται αποδοχές από τον ΟΑΕΔ. Συνεπώς και η άδεια αυτή εμπίπτει στις εξαιρέσεις της ΠΝΠ αυτής και η γυναίκα δεν λαμβάνει την οικονομική στήριξη (και αντιστοίχως, από την πληττόμενη επιχείρηση δεν τίθεται σε αναστολή η σύμβαση εργασίας της). Βλ. σχετικά ΔΕΝ 2017, τεύχος 1724 σελ. 1531(1535).
ε) Άδεια φροντίδος παιδιού («θηλασμού» - ΕΓΣΣΕ 24.5.2004-ΔΕΝ 2004 σελ. 821 και Ν. 4342/15)
Όπως είναι γνωστό, η άδεια αυτή συνίσταται σε μείωση του ωραρίου κατά 1 ώρα (χωρίς αντίστοιχη μείωση των αποδοχών) επί 30 μήνες από του χρονικού σημείου λήξεως της λοχείας.
Ως εκ της φύσεως και του σκοπού της (αυτοπρόσωπη φροντίδα του παιδιού), η άδεια αυτή διακόπτεται όταν η μητέρα τίθεται είτε υποχρεωτικώς (διαταγή της Αρχής) είτε δυνητικώς (πληττόμενη επιχείρηση) σε αναστολή, και έτσι η μητέρα μπορεί να τεθή σε αναστολή και να τύχη της οικονομικής στηρίξεως.
Μετά την λήξη της αναστολής (κατά την διάρκεια της οποίας εξεπληρώθη ο σκοπός του νόμου-παραμονή της μητέρας δίπλα στο παιδί, καθ’ ολόκληρη μάλιστα την ημέρα), η άδεια (μείωση χρόνου) συνεχίζεται μέχρι του τέλους του 30μήνου.
Αν η άδεια κατόπιν συμφωνίας είχε χορηγηθή σε συνεχές διάστημα (συνεχόμενη), και πριν ολοκληρωθή το συνεχόμενο διάστημα (περίπου 3 ½ μήνες) η μητέρα τίθεται σε αναστολή, η άδεια διακόπτεται και μετά από την λήξη της αναστολής χορηγείται το υπολειπόμενο (από λήξεως της αναστολής μέχρι λήξεως του 30μήνου) διάστημα είτε σε μεμονωμέρες ώρες ή, κατόπιν συμφωνίας, και σε συνεχόμενο διάστημα. Δηλαδή το διάστημα της αναστολής αποτελεί μέρος (προσμετρείται) του 30μήνου κατά το οποίο δικαιούται μειώσεως του ωραρίου η μητέρα.
στ) Άδεια γονική (ανατροφής)
Χορηγείται μετά από την λήξη της αδείας μητρότητος μέχρι το παιδί να συμπληρώση τα 6 έτη του, διαρκεί δε 4 τουλάχιστον μήνες και είναι άδεια άνευ αποδοχών (Ν. 4075/12-ΔΕΝ 2012 σελ. 573). Και η μητέρα στην οποία έχει χορηγηθή τέτοια άδεια μπορεί να τεθή σε αναστολή της συμβάσεώς της. Η άδεια διακόπτεται και μπορεί κατά την βούλησή της να συνεχισθή μετά από την αναστολή.
Το ίδιο ισχύει και για τυχόν άδεια ασθενείας εξαρτωμένων μελών (άρθρο 7 του Ν. 1483/84). Η άδεια αυτή είναι ίση με 6 εργάσιμες ημέρες ή 8 αν τα προστατευόμενα μέλη είναι περισσότερα από δύο και 14 εάν τα προστατευόμενα παιδιά είναι τρία και άνω (ΕΓΣΣΕ έτους 2008). Η άδεια είναι άνευ αποδοχών, διακόπτεται αν συμπέση με την έναρξη της αναστολής και ο μισθωτός μπορεί να κάνει χρήση, όποτε χρειασθεί, μετά από την λήξη της αναστολής.
Αλλά και η ειδική άδεια που χορηγείται στους γονείς όταν τα παιδιά πάσχουν από νόσημα που χρήζει μεταγγίσεων ή αιμοκαθάρσεως, καθώς και για τέκνα που πάσχουν βαρειά νοητική στέρηση ή σύνδρομο DOWN και είναι ίση με 10 εργάσιμες ημέρες με αποδοχές, καθώς και η άδεια «νοσηλείας» για παιδιά μέχρι 18 ετών (άδεια μέχρι 30 εργασίμων ημερών άνευ αποδοχών), αμφότερες προβλεπόμενες από τον Ν. 4075/12 (και Ν. 4488/17), δεν εμποδίζουν την θέση του μισθωτού σε αναστολή. Διακόπτονται, και τις υπόλοιπες ημέρες μπορεί να λάβη ο μισθωτός, αν χρειασθούν, μετά το πέρας της αναστολής.
ζ) Άδεια μονογονεϊκή
Κατά την ΕΓΣΣΕ έτους 2002, ή άδεια αυτή είναι ίση με 6 εργάσιμες ημέρες, και όταν ο γονεύς έχη τρία ή περισσότερα παιδιά, ίση με 8 εργάσιμες ημέρες. Είναι άδεια μετ’ αποδοχών και χορηγείται για τις ηυξημένες φροντίδες παιδιών μέχρι 12 ετών. Και η άδεια αυτή διακόπτεται (εκτός αν υπάρχη χρονικό περιθώριο ολοκληρώσεώς της), ο γονεύς τυγχάνει αναστολής της συμβάσεως εργασίας και χορηγήσεως της οικονομικής στηρίξεως, και γίνεται χρήση των υπολοίπων ημερών μετά από την αναστολή, όταν κρίνη ο γονεύς.
η) Άδεια γάμου και γεννήσεως παιδιών
Ως εκ της φύσεώς τους χορηγούνται λόγω του συγκεκριμένου γεγονότος ή κοντά στο γεγονός αυτό. Αν συμπέση ο γάμος ή η γέννηση του παιδιού κατά το χρονικό σημείο της αναστολής, διακόπτονται και δεν οφείλονται μετά από την αναστολή. Επίσης, αν συμπέσουν κατά την διάρκεια της αναστολής, δεν χορηγούνται ούτε οφείλονται μετά από την λήξη της αναστολής. Προβλέπονται από την ΕΓΣΣΕ (9.6.1993 και 23.5.2000 αντιστοίχως), αποτελούνται από 5 ή 6 ημέρες και για την γέννηση του παιδιού 2 ημέρες, εργάσιμες, και είναι με αποδοχές.
Το ίδιο συμβαίνει με την άδεια λόγω θανάτου συγγενούς κατά την ΕΓΣΣΕ 2002. Συνίσταται σε δύο εργάσιμες ημέρες με αποδοχές. Δεν οφείλεται ολόκληρη ή η υπόλοιπη μετά από την αναστολή, αν ο θάνατος συμπέση με την έναρξη ή εντός του διαστήματος της αναστολής.
Χρυσούλα Πετίνη-Πηνιώτη
Δικηγόρος
Σύνταξη Δελτίου Εργατικής Νομοθεσίας
